Новинарите и судиите разговарат за подобрување на соработката

Здружението на новинарите на Македонија во соработка со Академијата за судии и јавни обвинители „Павел Шатев“ во четврток одржаа стручен состанок на тема: „Подобрување на соработката помеѓу новинарите и судиите со цел унапредување на медиумските слободи“. На состанокот учествуваа искусни новинари што следат судство, судии, адвокати и претставници од Советот за етика на медиумите во Македонија.

Целта на состанокот беше да се зајакне соработката меѓу новинарите и судиите, која ќе придонесе за подобрување на судската практика и известувањето на новинарите за судовите.

Директорот на Академијата за обука на судии и обвинители, Анета Арнаудовска, во воведното излагање посочи дека судството се соочува со налетот на глобалните промени, кои бараат модернизација на судството и отворени врати за јавноста. „Судиите мораше да ги отворат судниците за медиумите и цивилното општество во смисла на она што значи сервисно ориентирано судство“, порача Арнаудовска.

Според неа, странките ги знаат своите права и обврски и затоа потребен е современ начин на комуникација со публиката. „Судиите и новинарите треба да ги почитуваат своите професии и да ги надминуваат меѓусебните разлики. И двете професии мора да се држат до својот етички кодекс“, истакна Арнаудовска.

Претседателот на ЗНМ Насер Селмани во својот говор истакна дека добрата соработа меѓу новинарите и судиите е во интерес на демократијата, доброто владеење и благостојбата на граѓаните. Тој смета дека новинарите и судиите се упатени едни на други и можат да бидат сојузници во справување со притисоците од разни центри на моќ.

„Добра соработка со новинарите за судиите значи добра комуникација со јавноста, која може да биде голем поддржувач на независноста на судската власт.  Исто така, и судиите можат да бидат големи сојузници на новинарите кога одредени центри на моќ користат судски постапки за нивно замолчување“, рече Селмани.

Според него, кога новинарите се изложени на закани и притисоци, не се загрозени само нивните индивидуални права и слободи, туку и правото на граѓаните да бидат информирани. „Последица на заплашени новинари е лошо информирани граѓани, кои како такви можат да бидат лесна мета за манипулација. Тие за жал по правило носат лоши политички одлуки, кои потоа негативно влијаат на квалитетот на нашиот живот како заедница“, додаде тој.

Селмани посочи дека новинарите и судиите се соочуваат со заеднички предизвици, со губењето на кредибилитетот и незавинсота. Тој смета дека саморегулацијата во медиумите не ја зголемува само отчетноста на новинарите пред јавноста, туку и направи разлика меѓу професионалните новинари и оние кои се скарани со новинарската етика. „Покажавме дека не сме сите исти. Не сме сите неодговорни, непрофесионални и корумпирани, како што политиката сака да ги претстави сите новинари“, подвлече Селмани.

Д-р Мирјана Трајковска Лазаревска, доскорешна судијка во Европскиот суд за човекови права, рече дека членот 10 од Европската конвенција за човековите права, не ја гарантира слободата на говорот само на новинарите, туку на сите граѓани, вклучувајќи ги тука и уметниците, адвокатите, судиите, политичарите. „Државата не треба да се меша во слободата на изразување и кај невладините организации и кај медиумите.“, сметаше Лазаревска.

Таа истакна дека јавните личности секогаш се изложени на поголема критика од јавноста и затоа кај нив  толерантноста мора да биде поголема. Според неа, судството мора да го модернизира и подобри начинот на комуникација со медиумите и потенцираше дека судиите мора да имаат зголемен однос со јавноста и да ја зголемат транспарентноста. –„Праксата на Европскиот суд за човекови права налага пресудите, настаните на кои учествуваат судиите и сите поголеми случувања веднаш да бидат објавени на официјалната веб страна на судот, а тоа им помага на новинарите да имаат навремен увид во целовкупната работа на судот. Исто така треба да се организираат и тркалезни маси со невладиниот сектор и со новинарите од кои секогаш произлегуваат убави дискусии и квалитетни решенија.“ заклучи Лазаревска.

Свое обраќање на состанокот имаше и Лидија Димчевска, судија во Апелационен суд Скопје, која во своето обраќање нагласи дека новинарите треба да бидат внимателни затоа што вестите често можат да ги повредат луѓето. „Новинарите дури и кога пренесуваат вести од билтен од МВР треба да ја запазат професионалноста на пренесувањето на тие информации, бидејќи и во билтените има пропусти понекогаш.“, подвлече Димчевска.

Новинарката Кристина Мачкиќ во нејзината презентација збореше за грешките што најчесто новинарите ги прават кога известуваат од судски постапки, како што е непочитување на презумпцијата на невиност и не до крај проверување на информациите. Мачкиќ нагласи дека судовите се се позатворени за новинарите и понуди неколку решенија за да се надмине таа ситуација: консултирање на експерти, разговори со уредниците, редовни брифинзи и заеднички обуки на судиите и новинарите.

Претседател на комисијата за жалби на Советот за етика на медиумите во Македонија, Мирче Адамчевски се заложи за подобрување на комуникацијата на судиите со СЕЕМ.

Во дебатата учесниците се сложија дека ваквите состаноци треба да станат редовна пракса додека новинарите повикаа да прекине праксата на неказнивост за нападите на новинарите и примена на праксата на ЕСЧП кога судовите постапуваат за тужби за клевета против новинари.